Για να επιλυθεί μια οικογενειακή διαφορά που αφορά επιμέλεια τέκνων και επιδίκαση διατροφής στα ελληνικά δικαστήρια απαιτούνται 8 χρόνια. Σχεδόν πέντε χρόνια(για την ακρίβεια 1.627 ημέρες) πρέπει να περάσουν για την αμετάκλητη εκδίκαση μιας αστικής/εμπορικής υπόθεσης ενώ πολλές είναι οι υποθέσεις που δεν εκκαθαρίζονται πριν την πάροδο δεκαετίας!
Η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, έχει πάρει πλέον μεγάλες διαστάσεις στη χώρα μας, με το πρόβλημα να είναι διεθνώς διαγνωσμένο και από το πλέον αρμόδιο όργανο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ): η Ελλάδα κατέχει την Τρίτη θέση, μετά την Ιταλία και την Τουρκία, σε καταδίκες για υπέρμετρη καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων και την έκδοση των αποφάσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 1959 έως και το 2021, μέσα δηλαδή σε 62 χρόνια, η χώρα μας μετρά 543 καταδίκες από το ΕΔΔΑ και πρόστιμα ύψους 1.800.000ευρώ, μη συνυπολογιζομένων των δικαστικών εξόδων. Υπάρχει λύση; Nαι, απαντά η Μιλένα Αποστολάκη, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης &Διαιτησίας(ΕΟΔΙΔ) και αυτή είναι η εξωδικαστική επίλυση διαφορών.
«Η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, η αβεβαιότητα αλλά και η σπατάλη πόρων (οικονομικών και ανθρώπινων) που αυτή συνεπάγεται, αποτελεί πολύ συχνά εμπόδιο για την επιλογή της χώρας μας ως επενδυτικού προορισμού. Η διαιτησία αποτελεί την διεθνώς προτιμητέα μέθοδο επίλυσης εμπορικών διαφορών. Οι αλλοδαποί επενδυτές και επιχειρήσεις, όντας ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τον θεσμό και τα πλεονεκτήματά του, κατά κανόνα αποφεύγουν την προσφυγή στα δικαστήρια, επιλέγοντας την επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν στο πλαίσιο της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας μέσω διαιτησίας.»
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας, είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με έδρα την Αθήνα που έχει ως αντικείμενο την παροχή στην Ελλάδα και το εξωτερικό υπηρεσιών διαιτησίας, διαμεσολάβησης και εξωδικαστικής εν γένει επίλυσης διαφορών καθώς επίσης και τη διάδοση, προβολή, προώθηση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυσή τους. Ο ΕΟΔΙΔ λειτουργεί βάσει κανονισμού όπως ακριβώς οι αντίστοιχοι διεθνείς οργανισμοί (ICC, LCIA, AAA) ,η δε εποπτεία των διαδικασιών που διεξάγονται ασκείται αποκλειστικά από τα Συμβούλια Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης τα οποία συγκροτούνται βάσει των διατάξεων του κανονισμού του και στελεχώνονται από επίτιμους ανώτατους δικαστές και ακαδημαϊκούς.
Διαιτησία
Σύμφωνα με την Μ.Αποστολάκη, στοίχημα για τον ΕΔΟΔΙΔ αλλά και για την χώρα αποτελεί η διείσδυση του θεσμού της διαιτησίας στα συναλλακτικά μας ήθη. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και για την επενδυτική αναβάθμιση της χώρας. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και το σχέδιο νόμου για τη διεθνή εμπορική διαιτησία, που έχει ήδη κατατεθεί και αναμένεται να έχει θετική επίπτωση στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και γενικότερα των διεθνών συναλλαγών.
Πλεονεκτήματα
Ένα από τα κεφαλαιώδη πλεονεκτήματα της διαιτησίας, είναι το ότι αποτελεί προϊόν συμφωνίας μεταξύ των μερών και έκφραση της ιδιωτικής τους αυτονομίας. Τα μέρη επιλέγουν εκουσίως να προσφύγουν στη διαιτησία και έχουν τη δυνατότητα να συνδιαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο και τη διαδικασία, κατά την κατάρτιση των όρων της σύμβασης, όσο και αργότερα, να καθορίσουν την διάρκειά της, τις προθεσμίες, τον τόπο και τον τρόπο διεξαγωγής της ακροαματικής διαδικασίας. Και, βέβαια, το πλέον σημαντικό είναι η δυνατότητα των μερών να επιλέξουν και να ορίσουν τα ίδια με αμοιβαία συμφωνία τον διαιτητή τους, εκείνον δηλαδή που θα κρίνει την υπόθεση τους, από έναν κατάλογο ο οποίος περιλαμβάνει επίτιμους ανώτατους δικαστές, κορυφαίους πανεπιστημιακούς αλλά και δικηγόρους που έχουν διατελέσει διαιτητές ή έχουν εκπροσωπήσει διάδικα μέρη σε διαιτησίες υπό τους κανόνες των μεγαλύτερων διεθνών οργανισμών διατησίας.
Επιπλέον, δεν υπάρχει, η δυνατότητα προσβολής της διαιτητικής απόφασης με έφεση, ενώ η ακύρωσή της προβλέπεται μόνο για ελάχιστους, περιοριστικά αναφερόμενους λόγους και μέσα σε σύντομη προθεσμία. Προσφέρεται έτσι στα μέρη μια αναλογικά γρήγορη και οριστική λύση, σε αντίθεση με την αβεβαιότητα μιας μακροχρόνιας δικαστικής διαμάχης που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της επιχείρησης τους. Η αντίληψη ότι η διαιτησία είναι μια ιδιαίτερα κοστοβόρα διαδικασία που ενδείκνυται για διαφορές ιδιαίτερα υψηλού οικονομικού αντικειμένου, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα σύμφωνα με την κ. Μ. Αποστολάκη.
Το κόστος διεξαγωγής μίας διαιτησίας στον ΕΟΔΙΔ είναι 40% χαμηλότερο από το αντίστοιχο κόστος σε οργανισμούς του εξωτερικού, με στόχο η διαιτησία να καθίσταται οικονομικά προσιτή για τις μικρότερες και τις μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις. Όσον αφορά τη διαμεσολάβηση, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες για την ουσιαστική ένταξη του θεσμού στην ελληνική έννομη τάξη – ιδίως με τον πρόσφατο Νόμο 4640/2019 που προβλέπει Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία Διαμεσολάβησης για μεγάλο εύρος διαφορών.
Όπως επισημαίνει η Μ. Αποστολάκη «παραπάνω από δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του, τα αποτελέσματα είναι ήδη ενθαρρυντικά, αφού τόσο οι πολίτες όσο και η νομική κοινότητα, εξοικειώνονται με τον θεσμό και καταγράφεται αυξανόμενος αριθμός υποθέσεων για τις οποίες επιχειρείται διαμεσολάβηση».
